Verslechterde businesscase bemoeilijkt financiering zonnepanelen, maar zonne-energiebedrijven blijven in trek

Dit vanwege de snel verslechterende businesscase van zonnepanelen door de oplopende investeringskosten en hogere rentes. Ondanks dat zonne-energiebedrijven in 2022 ogenschijnlijk een recordhoeveelheid kapitaal hebben opgehaald, zullen zij in 2023 samen met banken en investeerders de hand aan de ploeg moeten slaan om het behalen van de Nederlandse en Vlaamse klimaatdoelen niet in gevaar te brengen. Aan projectontwikkelaars de schone taak om contractvormen te ontwikkelen waarbij financiers meer zekerheid krijgen over toekomstige opbrengsten.

De verschillende crises – eerst de coronacrisis en nu de energiecrisis – lijken een grote invloed te hebben op de financiering van de energietransitie en vormen een belemmerende factor voor het behalen van de klimaatdoelen. Uit onderzoek van Bloomberg New Energy Finance blijkt dat wereldwijd momenteel voor iedere dollar die in fossiele energie geïnvesteerd wordt, 90 dollarcent in hernieuwbare energie gestoken wordt. Die verhouding moet tegen 2030 drastisch veranderd zijn: in dat jaar moet voor iedere dollar die naar fossiele energie gaat 4 dollar in hernieuwbare energie gestoken worden. De benodigde investeringen in het wereldwijde energiesysteem kunnen volgens de onderzoekers tegen 2050 oplopen tot maar liefst 114,4 biljoen dollar.

Voldoende publiek geld
Onderzoekers van CE Delft stellen dat de beschikbare publieke middelen in Nederland ruimschoots voldoende zouden moeten zijn om klimaatmaatregelen tot een doel van 49 procent CO2-reductie te financieren. Het publiek geld dat beschikbaar is, zou zelfs genoeg zijn om een aanzienlijk deel van de financieringsbehoefte van een ambitieus doel van 65 procent te dekken. De onderzoekers stellen dat door het beschikbaar komen van publieke middelen namelijk automatisch private financiering wordt aangetrokken.

De praktijk is voor de Nederlandse zonne-energiesector in 2022 echter weerbarstig gebleken. Op het eerste oog maken de hoge elektriciteitsprijzen investeringen in wind- en zonneparken rendabeler en daarmee beter financierbaar, maar tegelijkertijd leiden de grote prijsfluctuaties tot onzekerheid over de toekomst. Bovendien verslechteren oplopende rentes en flink hogere bouw- en materiaalkosten de businesscase. In de eerste 3 kwartalen van 2022 werden in Nederland niet voor niets ruim een derde minder grootschalige zonne-energieprojecten opgeleverd.

Subsidievrije zonne-energie
Het teruglopende installatievolume maakt duidelijk dat de SDE+(+) tot het uitbreken van de energiecrisis goed heeft gefunctioneerd. De subsidieregeling heeft immers op een behoorlijk faire wijze de realisatie van heel veel grote zonne-energiesystemen mogelijk gemaakt en doet dat nog steeds. De tijd om het aan de markt over te laten, is echter nog niet aangebroken.

Dat wordt ook bevestigd door diverse onderzoeken. Zo verwacht Aurora Energy Research dat het in Nederland waarschijnlijk pas vanaf de vroege jaren ’30 mogelijk is om met behulp van stroomafnameovereenkomsten (ppa’s) subsidievrije zonneparken te ontwikkelen en bouwen. Voor sommige grote energiebedrijven kan dat moment al eerder aanbreken, denken de onderzoekers, maar daar speelt prestige een rol. Zij kiezen in dat geval doelbewust voor een iets lager rendement, maar dat is een rendement waarmee kleinere marktpartijen niet uit de voeten kunnen.

Het eerlijke antwoord is volgens Aurora dat subsidievrije zonne-energie op korte termijn niet realistisch is. Want de bereidheid om zonnestroom af te nemen is er, de interesse groeit. Maar de vraag naar ppa’s met een vaste prijs is nog absoluut onvoldoende om op grote schaal subsidieloos zonneparken te bouwen. Brancheorganisatie Holland Solar benadrukt dat de zonne-energiesector de weg naar subsidievrije zonne-energie zo snel mogelijk wil afleggen – maar dat banken en andere investeerders wel zekerheid geboden moet worden dat het financieren van grootschalige zonnestroomsystemen een goede beslissing is.