Waterkwaliteit in Vlaamse landbouwgrond verbetert onvoldoende

Sinds 1999 voert de VMM regelmatig metingen uit op verschillende plaatsen om het effect van de Vlaamse mestplannen op te volgen, die de concentratie meststoffen beperken in onze landbouwgrond. Een slechte grond- en oppervlaktewaterkwaliteit maakt het moeilijk om drinkwater van het grondwater te maken. Op basis van de Europese richtlijn werden daarom grenswaarden vastgelegd voor nitraat en fosforaat in de bodem.

Momenteel worden de doelstellingen van het mestbeleid nog niet gehaald. Vorige winter werd op 22 procent van de meetpunten minstens één keer te veel nitraat vastgesteld in het oppervlaktewater. Dat is minder dan de vorige jaren, toen dat aandeel rond de 30 procent schommelde. Het overschrijdingspercentage is nu ongeveer even hoog als in 2013-2014. Vooral West-Vlaanderen en het noorden van de provincies Antwerpen en Limburg doen het niet goed. Ook de rivierbekkens van de IJzer, Leie en Maas scoren slecht.

De voorzichtige verbetering ten opzichte van de voorgaande jaren is te wijten aan het gunstige weer. Tussen 2017 en 2020 kampten landbouwers met lange periodes van droogte tijdens het groeiseizoen. De zomer van 2021 was net de natste sinds het begin van de metingen, waardoor nitraatconcentraties werden verdund. Ook konden gewassen goed groeien en meer stikstof opnemen uit de bodem.

Ook de concentraties van orthofosfaat in het oppervlaktewater zijn verbeterd. In 2016 werd die norm op ruim 70 procent van de meetpunten overschreden, terwijl dat vorige winter 54 procent was. Ook dat ligt aan de regenval.

Volgens de metingen doet er zich bij het ondiepe grondwater in het algemeen een verslechtering voor. In 2021 werd bij gemiddeld 35,4 procent van de meetpunten een overschrijding van de Vlaamse norm vastgesteld. Op basis van cijfers van de afgelopen vier jaar, besluit de VMM dat er meer landbouwgrond is met stijgende nitraatgehaltes dan dalende.